ماهیت تعادل در ترجمه
کتفورد معتقد است، یکی از موضوعات اساسـی در نظریـه ی ترجمه، تعریف ماهیت و شرایط تعادل در ترجمه انگلیسی به فارسی است. وی ترجمه متون را چنین تعریف می‌کند: «جایگزین کردن مطلب یک متن در یک زبان (مبداء) با مطلب معادل آن در متن یک زبـان دیگـر (مقصـد).». کتفورد به دنبال این تعریف، در توضیح دو اصطلاح «مطلب مـتن» و «معـادل» می‌نویسد: کـاربرد اصطلاح «مطلب متن» در این تعریف، نشانگر این واقعیت است که در شرایط عادی، جزء به جزء متن زبان مبداء مورد ترجمه قرار نمی‌گیرد، یعنی متن مبداء تماماً به زبان مقصد منتقل نمی‌شود، بلکه بـا «معادل های» زبان مقصد جایگزین می‌گردد … و لذا مسئله ی اصلی در کار ترجمه، یافتن «معادل‌ها» در زبان مقصد است.
از دیدگاه کتفـورد ، فـرق اسـت بـین «تعـادل متنـی» (textual equivalence) و «تطابق صوری» (formal correspondence). متن معادل عبـارت اسـت از هر متن زبان مقصد یا قسمتی از آن که در یک موقعیت خاص با توجه به معیارهائی، برای متن زبـان مبداء یا قسمتی از آن، معادل شناخته می‌شود. اما مطـابق یـا متـرادف صـوری عبـارت اسـت از هـر مقوله‌ای از زبان مقصد (هـر واحـد، طبقـه، سـاختار، عنصـر سـاختار و غیـره) کـه می‌توان گفـت، نزدیکترین «مقام یا موقعیت» را در «معیار» زبان مقصد نسبت به مقام یا موقعیت مقولهٔ مـورد نظـر اصلی در زبان مبداء دارد. در این دیدگاه، «تعادل متنی» شبیه «تعادل محتوائی یا معنائی» و «تطابق صوری» در حقیقت همان «تشابه صوری» است، لذا «معادل متنی» را می‌توان «معادل محتـوائی یـا معنایی» و «مترادف صوری» را «مشابه صوری» دانست.
در سال های اخیر، بحث در مورد نظریه ی «تعادل» در ترجمه، از سطح واژه به سطح متن منتقل شده و آنچه در چند دهه گذشته در مطالعات ترجمه مورد تأکید بوده، تعادل بین دو زبـان در سـطح متن (macro/ text-level) است و نه در سـطح کلمـه (micro/ word-level). هرکلمـه ای در یک زبان غالباً معادل های متعـددی در زبانهـای دیگـر دارد کـه کاتارینـا رایـس (K.Reiss، ترجمـهٔ انگلیسی 49: 2000،Rhodes)، نظریه پرداز آلمانی معاصر، در مطالعات ترجمه، آنها را معادل هـای بالقوه (potential equivalents) می‌نامد.
وقتی کلمه‌ای در متن یک جمله قرار می‌گیرد، با توجـه به موقعیتی که در آن جملهٔ خاص پیدا می‌کند یکی از آن معادل های بـالقوه بـه بالفعـل تبـدیل و بـه عنوان معادل مطلوب (optimal equivalent) مشخص و قابل ترجمه می‌گردد. بنابراین، این متن جمله است که معنی مطلوب تک تک کلمات را با توجه به موقعیت آنها در جمله مشخص می‌سازد، لذا این جمله است که باید به عنوان واحد ترجمه در نظر گرفته شود و با توجه بـه جمـلات ماقبـل و مابعد خود، مورد ترجمه قرار گیرد. مترجم نباید به دنبال معادل یابی برای تـک تـک کلمـات، بـدون توجه به موقعیت آنها در جمله باشد، بلکه باید به دنبال یافتن معادل برای هر جمله بـه عنـوان یـک واحد ترجمه در زبان مقصد باشد. با توجه بـه آنچـه نایـدا و تیبـر (1969، Nida and Taber) می گویند، مترجمـان قـدیمی، تطـابق صـوری (formal correspondence) را بـر تعـادل پویـا (dynamic equivalence) ترجیج می‌دادند و سعی می‌کردند ویژگی‌های صـوری و سـبکی زبـان مبداء را به زبان مقصد منتقل کنند و همین امر باعث می‌شد تا ترجمهٔ به دست آمده در زبان مقصد، متنی غیر طبیعی، غیر معمول و غالباً نامفهوم باشد، اما مترجمان امروزی به دنبال آنند که ترجمه‌ای پویا و مفهوم، با ساختارهای دستوری طبیعی در زبان مقصد ارائه دهند. به عبارت دیگـر، در دیـدگاه معاصر در مطالعات ترجمه، تعادل متنی بر تطابق لفظی اولویت دارد.
در دههٔ 1960، مسائل مربوط به معنی، تعادل و ترجمه پذیری، موضوعات ثابت و اساسـی در مطالعات ترجمه شدند که به وسیله یکی از مهمتـرین چهره‌های ایـن حـوزه، یعنـی یـوجین نایـدا (Eugene Nida) با یک نگرش جدید «عملی» مورد بحث و بررسی قرار گرفتنـد. نظریـه نایـدا در مورد ترجمه در خلال کار عملی وی از دهه 1940 به بعد، هنگامی که ترجمه کتاب مقدس (تورات و انجیل) را عملاً انجام و سازمان دهی می‌کرد شکل گرفت و در دو کتاب در دهـه 1960 منتشـر شـد: کتاب اول تحت عنوان به سوی علم ترجمه در سال 1964 و کتاب دوم با نامنظریه و عمل ترجمـه با همکاری تیبر (Taber) در سال 1969.
از نظر جِرمـی مانـدی (2001،J.Munday) محـور کار نایدا حرکتی است در جهت دور شدن از نظریه قدیمی که بر اساس آن، هرکلمـه مسـتقلاً معنـی ثابت و معینی دارد به سوی یک تعریف نقش گرا از معنی که در آن، معنی یـک کلمـه در ارتبـاط بـا کلمات ماقبل و مابعد آن در جمله مشخص می‌شود و این معنی با توجه به فرهنگ می‌تواند تـأثیرات متفاوتی داشته باشد. به عبارت دیگر، در نظریهٔ قدیمی، واحد ترجمه کلمه بوده و ترجمه به طور تحت اللفظی و کلمه به کلمه صورت می‌گرفته، ولی در نظریه جدید، ترجمه تحت اللفظی کارآئی و رسـائی چندانی ندارد و گاه ممکن است باعث تحریف معنی گردد، لذا امروزه واحد ترجمه خصوصی، جملـه اسـت، آن هم در ارتباط با جملات ماقبل و مابعد که گاه به همدیگر مرتبطند و می‌توانند در معنی همدیگر تأثیر گذار باشند. در نظریه جدید، طبیعی بودن زبان و مفهـوم بـودن پیـام در ترج مـه از اهمیـت خاصـی برخوردار است و لذا از هرگونه سرهم بندی و ناهنجاری در جملات و ابهام و پیچیدگی در مفاهیم باید جلوگیری شود آن طور که ترجمه همانند یک متن اصیل در زبان مقصد به نظر برسد و از نظر اصول زبان شناسی تفاوتی با سایر متون نوشته شده در آن زبان نداشته باشد.
پیتر نیومــــــارک (1982، Peter Newmark) ترجمــــــه ارتبــــــاطی (communicative translation) و ترجمـه معنـایی (semuntic translation) را پیشـنهاد می‌کند. در ترجمه ارتباطی، سعی بر این است که ترجمه همان اثری را بر روی خواننده داشـته باشـد که متن اصلی برخواننده خود دارد. در ترجمه معنایی تلاش می‌شود تا آنجا که ساختارهای معنـایی و نحوی زبان مقصد اجازه می‌دهند، معنی دقیقِ بافتاری متن اصلی در نزدیکترین معـادل ارائـه شـود.
نیومارک معتقد است تفاوت های وسیعی بین این دو نوع ترجمه فارسی وجود دارند: ترجمه ارتباطی فقط برای خواننده زبان مقصد آماده می‌شود، یعنی آن کس که مشکلات یا مبهماتی را در ترجمـه پـیش بینـی نمی‌کند و انتظار دارد عناصر زبان خارجی، آنجا که لازم باشد با بلند نظری و سعه صـدر بـه فرهنـگ زبان او منتقل بشود.
اما حتی در این نوع ترجمه هوشمند، مترجم بایـد صـورت مـتن زبان مبداء را محتـرم شمارد، ترجمه خود را با توجه به آن انجام و تنها، متن اصلی را اساس کار خود قرار دهد.
در ترجمـه معنایی، فرهنگ زبان اصلی حفظ می‌شود و فقط آن معانی ضـمنی کـه اسـاس پیـام مـتن اصـلی را تشکیل می‌دهند به خواننده عرضه می‌گردد.
شرکت راهکار هوشمند ایرانیان، آماده انجام کلیه خدمات شما شامل؛ ترجمه سریع ، انگلیسی به فارسی، ترجمه تخصصی آنلاین،ترجمه کتاب، ترجمه زیرنویس می باشد.
ترجمه چیست؟ اصول ترجمه انواع ترجمه فرهنگ و ترجمه پیشینه ترجمه در ایران ماهیت تعادل در ترجمه اهمیت یکدستی سبک در ترجمه پردازش زبان های طبیعی ترجمه شفاهی و کتبی